ភ្នំពេញ៖ ដោយសារស្ថានការណ៍នយោបាយនៅប្រទេសកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន កំពុងតែ មានកំដៅខ្លាំងទៅៗពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ ហើយឈានទៅប្រើប្រាស់រូបភាពហិង្សាដាក់គ្នា បង្ករឲ្យមានអ្នកស្លាប់និងរបួសជាច្រើននាក់ ដែលកើតចេញពីគណបក្សនយោបាយទំាងពីរមិនព្រមរកនូវដំណោះស្រាយបន្ទាន់ណាមួយទៅលើបញ្ហា ហើយប្រកាន់នូវឥរិយាបទត្រូវរៀងខ្លួន ឈ្នះរៀងខ្លួន គឺគ្មានអ្នកចាញ់ មានតែអ្នករងទុក្ខ ។ បញ្ហានេះត្រូវបាន សង្គមស៊ីវិលស្នើឲ្យមេដឹកនាំគណបក្សនយោបាយទាំងពីរ រកវិធីដោះស្រាយបញ្ហាដោយសន្តិ វិធីជៀសវាងការប្រើអំពើហិង្សាបន្តទៅទៀតដែលធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់សណ្តាប់ធ្នាប់សង្គមនិងអាយុជីវិតប្រជាពលរដ្ឋ ។
ការស្នើសុំក្រុមអង្កការសង្គមស៊ីវិល ដែលកំពុងតាមដានយ៉ាងយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះស្ថានការណ៍នយោបាយក្នុងប្រទេសកម្ពុជានេះ បានធ្វើឡើងក្នុងសន្នីសិទសារព័តមានមួយនៅព្រឹកថ្ងៃទី៣ ខែ មករា ឆ្នំា២០១៤ នៅស្នាក់ការអង្កការខុមហ្វ្រែល ។ លោក ព្រាប កុល នាយកប្រតិបត្តិ អង្កការតម្លាភាពកម្ពុជាបានលើកឡើងថាស្ថានភាពនយោបាយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានាពេលបច្ចុប្បន្ន ទោះបីជាមានកំដៅបន្តិចក៏ពិតមែនតែនៅអាចគ្រប់គ្រងបានប្រសិនបើមេដឹកនាំគណបក្សនយោបាយទំាងពីរមានឆន្ទៈស្រលាញ់ជាតិ ចង់ដោះស្រាយនោះ ។ លោកថាបើសិនបើគណបក្សទំាងពីរមិនមានបំណងដោះស្រាយទេ វាអាចធ្លាក់ក្នុងស្ថានភាពមួយ វិកវរ និងមានមហន្តរាយកាន់តែខ្លាំងឡើងៗ។
លោក យ៉ង់ គឹមអេង នាយកប្រតិបត្តិមជ្ឈមណ្ឌលប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍និងស ន្តិភាព បានលើកឡើងថា ការជាប់គំាងនយោបាយបណ្តាលមកពីការមិនចូលរួមពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលទទួលបានអាសនៈក្នុងសភាមិនចួលរួមជាមួយរដ្ឋាភិបាលរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ចេះតែបន្តអូសបន្លាយសភាពការណ៍ឲ្យកាន់តែយ៉ាប់ទៅៗ។ ចំណែកគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលកំពុងតែដឹកនំាគឺមិនទាន់មាននីត្យានុកូលភាពពេញលេញនៅឡើយ ។ ប្រសិនបើស្ថានភាពនេះនៅតែបន្ត នឹងធ្វើឲ្យប៉ះពាល់កាន់តែខ្លាំងដល់កម្ពុជាក្នុងការអភិវឌ្ឍប្រទេស និង គណបក្សសង្គ្រោះជាតិគិតតែធ្វើបាតុកម្មរយៈ៥ ឆ្នាំ ហើយគណបក្សប្រជាជនមិនមាននីត្យានុកូលពេញលេញ មិនអាចធ្វើការអភិវឌ្ឍប្រទេសបានឡើយ ព្រោះថានៅពេលដែលរដ្ឋាភិបាល ក៏ដូចសភាដែលមិនទាន់មាននីត្យានុកូលគ្រប់គ្រាន់ទេ មិនអាចទៅខ្ចីបុលប្រាក់ពីបណ្តាប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍ផ្សេងៗបាននោះឡើយ ។ ព្រោះមុននឹងផ្តល់ជំនួយគេគិតពីរប្រទេសនោះ មានភាពសុខស្រួលរបស់ខ្លួនជាមុនសិនទើបគេអាចឲ្យខ្លីប្រាក់សម្រាប់អភិវឌ្ឍន៍ប្រទេសបាន។
ចំពោះ លោក គល់ បញ្ញា នាយកប្រតិបត្តិអង្កការគណៈកម្មាធិការខុមហ្វ្រែលក៏បាន លើកឡើងដែរថា ប្រសិនបើគណបក្សនបោយបាយទំាងពីនៅតែប្រកាន់ជំហរត្រូវរៀងៗខ្លួននោះបញ្ហានយោបាយកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរថែមទៀត។ តាមអ្វីដែលគណបក្សទំាងពីរបាន ពិភាក្សានោះគឺមានទិសដៅទៅមុខដូចគ្នាការកែទម្រង់ការបោះឆ្នោត គ្រាន់តែគណបក្ស សង្គ្រោះជាតិចង់មានការបោះឆ្នោតលឡើងវិញឲ្យបានឆាប់ ចំណែកឯកគណបក្សប្រជាជនកម្ពជាវិញមិនចង់ឲ្យមានការបោះឆ្នោតឆាប់ទេ គឺចំាចប់អាណត្តិទី៥ ទើបមានការបោះឆ្នោត។ លោក ម៉ាក់ ចំរើន ប្រធានសមាគមយុវជនខ្មែរ បានលើកឡើងថាគោលជំហររបស់អង្កការសង្គមស៊ីវិលចង់ឲ្យមានការបោះឆ្នោតសារជាថ្មី នៅក្នុងឆ្នាំ២០១៥ ខាងមុខនេះ ប៉ុន្តែគណបក្សនយោបាយទាំងពីរមិនទាន់មានឆន្ទៈពិតប្រាកដ ក្នុងការដោះស្រាយនយោបាយ ដើម្បីបន្ថយកំដៅសព្វថ្ងៃនេះ ។ លោកថាប្រសិនបើមិនមានការដោះស្រាយបញ្ហានយោបាយឲ្យប្រសើនោះទេ កំដៅនៃកាទាមទារសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ការទាមទារគោពរសិទ្ធិមនុស្ស និងទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាលគ្រប់គ្រង់បញ្ហាផ្សេងៗទៀត និងរឹតតែកើតមានបន្តបន្ទាប់ ។ដើម្បីឲ្យស្ថានភាពនយោបាយការនយោបាយស្ងប់ស្ងាត់ បន្ទប់ស្ថានការណ៍ បាន ចេញសេចក្តីថ្លៃងការរួមមួយ ដោយអំពាវនាវឲ្យមានការរៀបចំការបោះឆ្នោតឡើងវិញមុនបញ្ចប់អាណត្តិព្រោះថា ដោយសង្កេតឃើញគោលជំហររបស់គណបក្សនបោបាយជាប់ឆ្នោតទំាងពីរគឺគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលមានឆន្ទៈចង់កំណែទម្រង់ប្រព័ន្ធបោះឆ្នោត សម្រាប់រៀបចំការបោះឆ្នោតពេលចប់អាណត្តិ និងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលចង់កែទំរង់ប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតសម្រាប់រៀបចំការបោះឆ្នោតឡើងវិញភ្លាម បន្ទាប់ស្ថានការណ៍យល់ឃើញថា គណបក្សទំាងពីមានជំហរដូចគ្នាដោយជ្រើសរើសការបោះឆ្នោតជាមធ្យោបាយដើម្បីដោះស្រាយវិបត្តិនយោបាយ ។ម្យ៉ាងទៀតបើភាគីណាមួយទទួលបានជ័យជំនៈ ក្នុងការដណ្តើមអំណាចដោយប្រើកម្លំាងហិង្សាតាមប្រជាពលរដ្ឋ ឬការបង្ក្រាបដោយកងកំលំាងប្រដាប់អាវុធ/យោធា រដ្ឋាភិ បាលមួយនោះនឹងគ្មាននីត្យានុកូលភាពដដែល។ ដូនេះក្នុងករណីដែលការចរចារគ្នា មិនទទួលបានដំណោះស្រាយនយោបាយបន្ទាប់ស្ថានការណ៍ សូមផ្តល់អនុសាសន៍ដល់គណបក្សនយោបាយទាំងពីរ ជ្រើសរើសយកការរៀបចំការបោះឆ្នោតឡើងវិញ មុនបញ្ចប់អាណត្តិ ក្រោយពេលដែលកំណែទម្រង់នៃការបោះឆ្នោតបានបញ្ចប់រួចរាល់ ដែលជា ជម្រើសមួយដ៏ល្អបំផុត។សេចក្តីថ្លែការណ៍រួមនេះបានលើកឡើងថា ដើម្បីឲ្យការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌ ចាំបាច់ត្រូវការពេលវេលាដើម្បីធ្វើកំណែទម្រង់ការបោះឆ្នោត ។ ការកែទម្រង់ បោះឆ្នោតទំាងនោះ មានច្បាប់ នីតិវិធី និងយន្តការទាក់ទិននឹងការបោះឆ្នោត ដែលត្រូវ កែលម្អរួមមានៈ ទី១ កំណែទម្រង់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត គ្រប់លំដាប់ ថ្នាក់ និងក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ។ ទី២‑កែលម្អប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ពិសេសទូរទស្សន៍ និងវិទ្យូ ដោយមានគោលការណ៍ និងគោលការសមធម៌ តុល្យាភាព និងសេរីសម្រាប់ការទទួលបានប្រើប្រាស់ និងការផ្សព្វផ្សាយ ។ ទី៣‑ ផ្លាស់ប្តូរ ប្រព័ន្ធចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតជាថ្មី ដែលអាច កំណត់ បានអត្តសញ្ញាណអ្នកបោះឆ្នោតច្បាស់លាស់ និងមានប័ណ្ណបោះឆ្នោត ។ ទី៤‑ កំណែទម្រង់យន្តការដោះស្រាយទំនាស់វិវាទ និងបណ្តើងបោះឆ្នោត ឲ្យឯករាជ្យរួមមាន ការ បង្កើតយន្តការ ប្រសិទ្ធិ ភាពមួយសម្រាប់ការអង្កេតភាព មិនប្រតិក្រតី ។ ទី៥‑ មានច្បាប់ ដើម្បីតម្លាភាពហិរញ្ញវត្ថុ និងកំណត់ការចំណាយរបស់គណបក្សនយោបាយ ក្នុងដំណើរ ការ ឃោសនាការបោះឆ្នោត ។ ទី៦‑ ពង្រឹងការអនុវត្តន៍ច្បាប់ឲ្យបានពេញលេញ អំពីភាព អព្យាក្រឹត្យ មិនលម្អៀង ដាច់ខាតសម្រាប់ទំាងស្ថាប័ន និងមន្ត្រីនៃកងយុទ្ធពលខេមរភូមិ នគបាល និងមន្ត្រីតុលការ ។ ទី៧‑មានច្បាប់ឬ/និងគោលនយោបាយដើម្បីកំណត់កូតាស្ត្រីជាតំណាង ជាប់ឆ្នោត។សេចក្តីថ្លែងការណ៍ដដែលបានបញ្ជាក់ការបោះឆ្នោតឡើងវិញមុនអាណត្តិគួគប្បីត្រូ បរៀបចំឡើងក្នុងឆ្នាំ២០១៥ យ៉ាងយូរដោយសាគេ ត្រូវការពេលវេលា ដើម្បីអនុវត្តកំណែ ទម្រង់ការបោះឆ្នោត ដែលធានាឲ្យមានការ លក្ខខណ្ឌអប្បបរមា សម្រាប់ការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌៕
ដោយ៖ ស.ស្អាត