រាជធានីភ្នំពេញ៖ អង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា បានសហការជាមួយសម្ពន្ធ័ភាពដើម្បីសុច្ចរិតភាព និងគណនេយ្យភាពសង្គម កាលពីព្រឹកថ្ងៃទី១៩ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៣ បានចេញរបាយការណ៍អង្កេតថ្មីមួយ ដោយនិយាយអំពីបរិបទទូទៅនៃដំណើរការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងរាស្រ្តអណត្តិទី៥។
យោងតាមរបាយការណ៍សង្ខេបរបស់អង្គការតម្លាភាពចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃព្រហស្បត្តិ៍ បានឲ្យ ដឹងថា អង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា បានដាក់ពង្រាយអ្នកអង្កេតការណ៍បោះឆ្នោតចំនួន៩០៦នាក់ ទៅតាមកា រិយាល័យសំណាកចំនួន៤០៩នៅទូទាំង២៤ខេត្ត/ក្រុង នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដើម្បីធ្វើការអង្កេតការណ៍ តាមបែបសំណាក(SBO)សម្រាប់ការបោះឆ្នោតលើកទី៥ ដែលបានប្រព្រឹត្តទៅកាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែកក្ដដា ឆ្នាំ២០១៣។
ការអង្កេតការណ៍បានរកឃើញថា ប៉ុន្មានខែមុនការបោះឆ្នោត គណៈកម្មាធិការអព្យាក្រឹត្យនិងយុត្តិធម៌ ដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយត្រឹមត្រូវនៅកម្ពុជា (NICFEC) សហការជាមួយនិងវិទ្យាស្ថានជាតិប្រជាធិបតេយ្យ ដើម្បីកិច្ចការអន្តរជាតិ(NDI) និងមជ្ឈមណ្ឌលសិក្សាស្រាវជ្រាវជាន់ខ្ពស់ (CAS) បានធ្វើសវនកម្មបញ្ជីអ្នកបោះឆ្នោតដែលបង្ហាញថា ១០,៨% នៃអ្នកទាំងនោះធ្លាប់បានបោះឆ្នោត ពីមុនមក។ តួលេខនេះត្រូវបានបញ្ជាក់បន្ថែមដោយការធ្វើសវនកម្មមួយរបស់ គ.ជ.ប. ដែលរកឃើញថា ៩% បាត់សិទ្ធបោះឆ្នោតនៅក្នុងកម្រិតលម្អៀងមួយ។ សវនកម្មបញ្ជីបោះឆ្នោតបានរកឃើញថា ១៨,៣% នៃឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោតនៅលើបញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោតគ្មានសុពលភាព។ ប្រជាពលរដ្ឋបានផ្លាស់ប្តូរទីលំ នៅជាអចិន្ត្រៃយ៍ ទទួលមរណភាព ឬគ្មានព័ត៌មាន។ ការវិភាគទិន្នន័យបោះឆ្នោតឯករាជ្យក៏បានបង្ហាញ ថាកម្រិតនៃការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតច្រើនហួសប្រមាណនៅកន្លែងដែលមានការប្រកួតប្រជែងខ្លាំងដូចជា នៅខេត្តព្រៃវែងមានដល់ទៅ១៣៣% ហើយវារឹតតែមានចំនួនខ្ពស់ជាងនេះទៅទៀត បើធ្វើការពិនិត្យទៅ តាមឃុំដែលបង្ហាញឲ្យឃើញពីឱកាសដើម្បីរំលោភបំពាន។
បើតាមលោកសុខ សំអឿន ប្រធានសម្ពន្ធ័ភាពដើម្បីសុច្ចរិតភាព និងគណនេយ្យភាពសង្គមបាន មានប្រសាសន៍ថា ភាពមិនប្រក្រតីមួយចំនួនដែលគេមើលឃើញនៅថ្ងៃបោះឆ្នោត និងវិបត្តិនៃការជឿជាក់ទៅលើការបោះឆ្នោតនេះ បានបង្ហាញឲ្យឃើញអំពីសេចក្តីត្រូវការច្បាស់លាស់មួយឲ្យមានកំណែ ទម្រង់ការបោះឆ្នោតប្រកបដោយអត្ថន័យ និងស៊ីជម្រៅ ដើម្បីកសាងសុច្ចរិតភាពនៃដំណើរការបោះឆ្នោត និងការទទួលបានមកវិញនូវភាពជឿជាក់ទៅលើ ដំណើរការបោះឆ្នោតដែលជាសេចក្តីត្រូវការចាំបាច់ផងដែរ។ លោកមានប្រសាសន៍ថា នៅក្នុងរយៈពេលវែង យើងត្រូវការឲ្យមាននូវការធ្វើកំណែទម្រង់ ធ្ងន់ធ្ងរ និងស៊ីជម្រៅទៅលើប្រពន្ធ័ច្បាប់ ដើម្បីបង្កើតឲ្យមាននូវការប្រកួតប្រជែងមួយប្រកបដោយយុត្តិធម៌ និងដើម្បីទទួលបានមកវិញនូវទំនុបចិត្តចំពោះការបោះឆ្នោតនៅពេលអនាគត។ សកម្មភាពនេះ ត្រូវ បានរាប់បញ្ជូលការត្រួតពិនិត្យឡើងវិញ និងការកែសម្រួលទៅលើច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំង តំណាងរាស្រ្ត និងប្រសិនបើអាចគួរតែពិនិត្យកែសម្រួលឡើងវិញទៅលើរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃកម្ពុជា។នៅក្នុងរបាយការណ៍នេះដែរ អង្គការតម្លាភាព បានស្នើឲ្យគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត គួរត្រូវរំលាយចោល ហើយគណៈកម្មការថ្មីមួយទទួលបន្ទុកការងារបោះឆ្នោត ដែលមានអាណត្តិការងារប្រកបដោយឯករាជ្យ។
សូមបញ្ជាក់ថា សំណាកគំរូគឺជាវិធីសាស្ត្រពិនិត្យការបោះឆ្នោតមួយដែលពាក់ព័ន្ធ ទៅនឹងការបោះឆ្នោតមួយ ដែលមានភាពជាតំណាងគ្រប់គ្រាន់ និងផ្តល់ព័ត៌មានប្រកបដោយអត្ថន័យ អំពីស្ថិតិនៃការបោះឆ្នោត និងការរាប់សន្លឹកឆ្នោត៕ ដោយ៖ អភិរក្ស