ភ្នំពេញ៖ ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុគឺជាបញ្ហាប្រឈមដ៏យ៉ាងក្តៅគគុកនៅកម្ពុជា និងបណ្តាប្រទេសជាច្រើននៅលើសកលលោក ហើយបានបង្ករឲ្យមានផលប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងដល់ ជីវចម្រុះ ផលដំណាំ និងជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាកសិកក្រីក្រនៅតាមទីជនបទ។ ដែលទាមឲ្យមានការយកចិត្តទុកដាក់ ពីភាគីពាក់ព័ន្ធនូវរបៀបរស់នៅដោយបន្សាំទៅនឹងការបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុនេះ ។នៅព្រឹកថ្ងៃទី១៥ ខែ វិច្ឆិកាឆ្នាំ២០១៣ ក្រុមប្រឹក្សាស្តារអភិវឌ្ឍន៍វិស័យកសិកម្ម និងជនបទបានសហការជាមួយ អង្កកាក្រៅរដ្ឋាភិបាលរៀបចំសិក្ខាសាលាមួយស្តីពី«ផែនការយុទ្ធសាស្ត្រ អភិរក្ស និងការប្រើប្រាស់ពួជដំណំាស្រូវប្រកបដោយនិរន្តភាពបន្សាំទៅនឹងកាប្រែប្រួលការអាកាសធាតុ ដើម្បីធានាសន្តិសុខស្បៀងនៅប្រទេសកម្ពុជា»។
គោលបំណងនៃសិក្ខាសាលានេះគឺដើម្បីស្វែងរកផែនការយុទ្ធសាស្ត្រស្ពីពី ការអភិរក្ស និង ប្រើប្រាស់ពូជស្រូវបន្សាំទៅនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ និងធានាសន្តិសុខស្បៀងបន្ទាប់ពីមានការការពិគ្រោះយោបល់ពីអ្នកពាក់ព័ន្ធនានាទំាងថ្នាក់ជាតិ និងថ្នាក់ក្រោមជាតិ ។ ផ្តល់ឱកាសដល់រាជរដ្ឋាភិបាល អង្កការសង្គមស៊ីវិល តំណាងកសិករ និងអ្នកពាក់ព័ន្ធ នានាបានយល់និងពិនិត្យរួមគ្នាទៅលើផែនយុទ្ធសាស្ត្រ និងសកម្ម ភាពដែលនឹងត្រូវអនុវត្តបន្ត ។ ពង្រឹងទំនាក់ទំនងកាន់តែប្រសើររវាងអ្នកពាក់ព័ន្ធរួមទំាងមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល ថ្នាក់ខេត្ត អង្កកា សង្គមស៊ីវិល វិស័យឯកជន និងកសិករ។
លោក រ័ត្ន វិរៈ សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាស្តារអភិវឌ្ឍន៍វិស័យកម្ម និងជនបទមានលើកឡើ ងថា គោលក្រុមប្រឹក្សាស្តារអភិវឌ្ឍន៍វិស័យកម្ម និងជនបទបានកំពុងស្រាវជ្រាវពូជស្រូវ សម្រាប់ធ្វើការដំាដុះនៅតំបន់ណាដែលរងគ្រោះដោយទឹកជំនន់។ ក្នុងប្រទេសកម្ពុជាយើង បច្ចុប្បន្នមើលឃើញថា ប្រែប្រួលអាកាសធាតុនេះ មានដូចជា ទឹកជំនន់ គ្រោះរំាងស្ងួត និងខ្យល់ព្យុះជាដើម ។ ដូច្នេះដំណាំស្រូវ មិនអាចមានតែពូជតែមួយប្រភេទនោះទេ គឺវាត្រូវតែមានពូជប្រភេសផ្សេងៗគ្នានៅតាមតំបន់និមួយៗ ។
លោកបញ្ជាក់ថា នៅតំបន់លិចទឹកត្រូវការពូជបែបណា និងតំបន់រំាងស្ងួតត្រូវ ការបែបណា ដើម្បីជួយឲ្យកសិករទទួលបានទិន្នផលខ្ពស់។ សព្វថ្ងៃនេះទោះបីជាមានការ ខិតខំរបស់ក្រសួងកសិកម្ម ចំពោះការបង្កាត់ពូជស្រូវសម្រាប់ផ្តល់ជូនកសិករយ៉ាងណាក្តីក៏ប៉ុន្តែនៅមានប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនបានរក្សាពូជរបស់គាត់ធ្លាប់ប្រើពីមុន។ ការប្រើប្រាស់ពូជដដែលរបស់កសិករទទួលបានទិន្នផលទាបឬក៏មិនអាចបន្សាំនិងអាកាសធាតុបាន។
បញ្ហានេះក្រសួងកសិកម្មបានព្យាយាមសិក្សាស្រាវជ្រាវរកពូជថ្មី និងជម្រុញ ឲ្យប្រជាកសិករប្រើប្រាស់ពូជថ្មី ដើម្បីទទួលបានទិន្នផលខ្ពស់ចំពោះការផលិតរបស់គាត់លើកស្ទួយជីវភាពរស់នៅឲ្យប្រសើរឡើង ។
បច្ចុប្បន្នរាជរដ្ឋាភិបាលបានត្រៀមពូជស្រូវ១០ប្រភេទ សម្រាប់ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋ ដាំដុះ ក្នុងការបន្សាំនិងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ប៉ុន្តែពេលគ្រាន់តែមិនទាន់បានអនុវត្តន៍នៅ ឡើយ ។ បើទោះជាប្រជាពលរដ្ឋរងការខូចខាតផលដំណាំ ដោយសារគ្រោះធម្មជាតិយ៉ាងក្តីក្រុមប្រឹក្សាស្តាអភិវឌ្ឍន៍វិស័យកម្ម និងជនបទបានរំពឹងថាមានការកើតឡើងចំពោះការផលិតដំណាំស្រូវនៅតាមតំបន់មួយចំនួនធំ ជាក់ស្តែងនៅខេត្តតាកែ ព្រៃវែង ស្វាយរៀងនិងបាត់ដំបង។ ប៉ុន្តែក៏មានតំបន់មួយចំនួនបានខូចខាតដោយសារទឹកលិចយូរធ្វើឲ្យដំណាំស្រូវរលួយផងដែរ។
លោក ឈិត សំអាត នាយកប្រតិបត្តនៃវេទិការអង្កការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលស្តីពីកម្ពុជា បានលើកឡើងថា ការផ្សព្វផ្សាយផែនការយុទ្ធសាស្ត្រ ការអភិរក្សា និងការប្រើប្រាស់ពូជដំណាំស្រូវ ប្រកបដោយនិរន្តរភាព បន្សាំទៅនឹងការប្រែប្រួល អាកាស ធាតុ ដើម្បីធានាស្បៀងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ។ លោកបន្តថា តាមរយៈកាសិក្សានានា ក៏ដូចជាក្នុងសេចក្តីព្រាងផែនការយុទ្ធសាស្ត្រជាតិ បានបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់លាស់ថា វិស័យកសិកម្ម និង ធនធានទឹក គឺជាវិស័យអាទិភាព ដែលងាយរងគ្រោះគ្រោះបណ្តាលមកពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ។ គ្រោះមហន្តរាយ ដោយទឹកជំនន់ ភាពរំាងស្ងួត ការកើនឡើងនូវកក្តាចង្រៃគឺកង្វះពូជដំណាំដែលធន់នឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ កង្វះការថែរក្សាគ្រប់គ្រង និងទុកដាក់ពូជដំណាំសម្រាប់ត្រៀមបំរុងនារដូវដំាដុះបន្ទាប់ និងគុណភាពនៃការគ្រប់គ្រងប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រនៅមានកម្រិត ។ ដូច្នេះ ដើម្បីធ្វើការផ្សាព្វផ្សាយ ក៏ដូចជាចែករំលែកនូវលទ្ធផលនៃផែនការយុទ្ធសាស្ត្រដែលបានទទួល បានពីការងារសិក្សារបស់ស្ថាប័នពាក់ពន្ធទំាងអស់ ក្នងការលើជាឧទាហរណ៍មកប្រើ ប្រាស់ក្នុងការអនុវត្តផែនការការងារទាក់ទងទៅនឹងការប្រើប្រាស់និងអភិរក្សពូជស្រូវ ដែលចាត់ទុកជាប្រភពស្បៀងសំខាន់ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ។
ជាមួយគ្នានោះលោក គង់ គា មន្ត្រីនាយកដ្ឋានដំណាំស្រូវ នៃអគ្គនាយកដ្ឋានដំនំាកសិកម្មមានប្រសាសន៍ថា វិទ្យាស្ថានអភិវឌ្ឍស្រាវជ្រាវកសិកម្មកម្ពុជាបានរំដោះពូជស្រូវជាច្រើនសុទ្ធតែជាប្រភេទស្រូវ ដែល ប្រជាពលកសិករខ្មែរយើងដំដុះ ។ពូជទំាងនោះមានមួយចំនួនធន់និងអាកាសធាតុក្នុងនោះមានពូជស្រូវដែលមានដើមដងខ្ពស់ (ស្រូវរំាងជ័យ) ជាប្រភេទស្រូវសមស្របនិងតំបន់ទឹកជ្រៅ។ និងមិនត្រឹមតែមានពូជដែលធន់នឹងទឹកជ្រៅនោះទេ ក៏មានពូជស្រូវមួយចំនួនធន់នឹងការរំាងស្ងួត និងសត្វល្អិតបឺតជញ្ជក់ (មមៀកភ្លើង . អណ្តើកមាស មមៀងត្នោតជាដើម) និងប្រភេទផ្សេងៗទៀត ។
សូមបញ្ជាក់ថា បច្ចុប្បន្ននេះពូជស្រូវរាជរដ្ឋាភិបាលកំពុងជម្រុញមាន១០ប្រភេទ ដាច់ឡែកពីគ្នា ពូជខ្លះដំានៅកន្លែងទឹកជ្រៅ និងខ្លះសម្រាប់ទឹករាក់។ទោះបីយ៉ាងក្តីពូជស្រូវដែលរាជរដ្ឋាភិបាលត្រៀមផ្តល់ជូនពលរដ្ឋនោះមិនទាន់បានចែកជូនបនៅឡើយទេ គឺ មានអង្កការ មួយចំនួនបានផ្តល់ និងលក់ជូនក្នុងតម្លៃមួយទាបតែប៉ុណ្ណោះ៕
ដោយ៖ ស.ស្អាត