ភ្នំពេញៈ ដោយសារអាកាសធាតុនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាមានលក្ខណៈប្រែប្រួល និងបានចាត់ទុកជាបញ្ហាយ៉ាងក្តៅគគុគក្នុងការបង្កឲ្យមានផលប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងដល់ជីវភាពរស់នៅប្រជាកសិករ ក្រីក្រនៅតាមតំបន់ជនបទ។នៅព្រឹកថ្ងៃទី១៥ ខែ វិច្ឆិកាឆ្នាំ២០១៣ ក្រុមប្រឹក្សាស្តារអភិវឌ្ឍន៍វិស័យកសិកម្ម និងជនបទ បានសហការជាមួយអង្កកាក្រៅរដ្ឋាភិបាលបានរៀបចំសិក្ខាសាលាមួយស្តីពី«ផែនការយុទ្ធសាស្ត្រអភិរក្សនិងការប្រើប្រាស់ពួជដំណំាស្រូវប្រកបដោយនិរន្តភាពបន្ស៊ាំទៅនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ដើម្បីធានាសន្តិសុខស្បៀងនៅប្រទេសកម្ពុជា»។គោលបំណងនៃសិក្ខាសាលាគឺដើម្បីស្វែងរកផែនការយុទ្ធសាស្ត្រស្ពីពីការអភិរក្ស និង ប្រើប្រាស់ពូជស្រូវបន្ស៊ាំទៅនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ និងធានាសន្តិសុខស្បៀងបន្ទាប់ ពីមានការពិគ្រោះយោបល់ ពីអ្នកពាក់ព័ន្ធនានា ទំាងថ្នាក់ជាតិ និងថ្នាក់ក្រោមជាតិ ដើម្បីផ្តល់ឱកាសដល់រាជរដ្ឋាភិបាល អង្គការសង្គមស៊ីវិល តំណាងកសិករ និងអ្នកពាក់ព័ន្ធ នានាបានយល់ និងពិនិត្យរួមគ្នាទៅលើផែនយុទ្ធសាស្ត្រ និងសកម្មភាពដែលនឹងត្រូវអនុវត្តបន្ត ក្នុងការពង្រឹងទំនាក់ទំនងកាន់តែប្រសើររវាងអ្នកពាក់ព័ន្ធរួមទំាងមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល ថ្នាក់ខេត្ត អង្គការសង្គមស៊ីវិល វិស័យឯកជន និងកសិករ។
លោក រ័ត្ន វិរៈ សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាស្តារអភិវឌ្ឍន៍វិស័យកម្ម និងជនបទមានលើកឡើ ងថា គោលដៅក្រុមប្រឹក្សាស្តារអភិវឌ្ឍន៍វិស័យកម្ម និងជនបទបានកំពុងស្រាវជ្រាវពូជស្រូវ សម្រាប់ធ្វើការដំាដុះនៅតំបន់ណាដែលរងគ្រោះដោយទឹកជំនន់។ក្នុងប្រទេសកម្ពុជាយើង បច្ចុប្បន្ន មានការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ មានទឹកលិច និងគ្រោះរំាងស្ងួត ដូច្នេះដំណាំស្រូវ មិនអាចមានតែពូជតែមួយប្រភេទនោះទេ គឺវាត្រូវតែមានពូជប្រភេទផ្សេងៗគ្នានៅតា មតំបន់និមួយៗ ។លោក រ័ត្ន វិរៈ បញ្ជាក់នៅតំបន់លិចទឹកត្រូវការពូជបែបណា និងតំបន់រំាងស្ងួតត្រូវ ការបែបណា ដើម្បីជួយឲ្យកសិករទទួលបានទិន្នផលខ្ពស់។ សព្វថ្ងៃនេះទោះបីជាមានការ ខិតខំរបស់ក្រសួងកសិកម្មចំពោះការបង្កាត់ពូជស្រូវសម្រាប់ផ្តល់ជូនកសិករយ៉ាងណាក្តី ក៏ប៉ុន្តែនៅតែមានប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនបានរក្សាពូជរបស់គាត់ធ្លាប់ប្រើពីមុនដែរ។ការប្រើប្រាស់ពូជដដែលៗរបស់ប្រជាកសិករទទួលបានទិន្នផលទាប ឬក៏មិនអាចបន្ស៊ាំនិងអាកាសធាតុបាន។បញ្ហានេះក្រសួងកសិកម្មបានព្យាយាមកំពុងសិក្សាស្រាវជ្រាវរកពូជថ្មី និងព្យាយាម ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋប្រើប្រាស់ពូជថ្មី ដើម្បីទទួលបានទិន្នផលខ្ពស់ចំពោះការផលិតរបស់គាត់ ដើម្បីជូយលើកស្ទួយជីវភាពរបស់គាត់កើនឡើង ។ លោក វិរៈបញ្ជាក់ថា រដ្ឋាភិបាលបានត្រៀមពូជស្រូវ១០ប្រភេទ សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋ ដាំដុះ ក្នុងការបន្ស៊ាំ និងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ប៉ុន្តែមិនទាន់បានអនុវត្តនៅឡើយ ។ ទោះបីប្រជាពលរដ្ឋរងការខូចខាតដំណាំ ដោយសារគ្រោះធម្មជាតិយ៉ាងណាក្តីក្រុមប្រឹក្សាស្តារអភិវឌ្ឍន៍វិស័យកម្ម និងជនបទបានសង្ឃឹមថា មានការកើតឡើងចំពោះការផលិតដំណាំស្រូវនៅតាមតំបន់មួយចំនួនធំ ជាក់ស្តែងនៅតំបន់ខេត្តតាកែ ព្រៃវែង ស្វាយរៀង...។ ប៉ុន្តែក៏មានតំបន់មួយចំនួនបានខូចខាតដោយសារទឹកលិចយូរ ធ្វើអោយស្រូវរលួយ។លោកឈិត សំអាតនាយកប្រតិបត្តនៃវេទិការអង្កការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលស្តីពីកម្ពុជា មានលើកឡើងថាសិក្ខាសាលាស្តីពី«ការផ្សព្វផ្សាយផែនការ យុទ្ធសាស្ត្រ ការអភិរក្សា និងការប្រើប្រាស់ពូជដំណាំស្រូវ ប្រកបដោយនិរន្តរភាព បន្ស៊ាំទៅនឹងការប្រែប្រួល អាកាសធាតុ ដើម្បីធានាស្បៀងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា»លើកឡើងថា តាមរយៈការសិក្សានានា ក៏ដូចជាក្នុងសេចក្តីព្រាងផែនការយុទ្ធសាស្ត្រជាតិស្តីពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុនៅកម្ពុជា បានបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់លាស់ថា វិស័យកសិកម្ម និង ធនធានទឹក គឺជាវិស័យអាទិភាព ដែលងាយរងគ្រោះបណ្តាលមកពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ តាមរយៈគ្រោះមហន្តរាយ គ្រោះទឹកជំនន់ គ្រោះរំាងស្ងួត ការកើនឡើងនូវកត្តាចង្រៃ កង្វះពូជដំណាំ ដែលធន់ នឹងការ ប្រែប្រួលអាកាសធាតុ កង្វះការថែរក្សាគ្រប់គ្រាង និងទុកដាក់ពូជដំណាំសម្រាប់ត្រៀមបំរុង នារដូវដំាដុះ បន្ទាប់ និងមានគុណភាពនៃការគ្រប់គ្រងប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រនៅមានកម្រិត ។
លោ ឈិត សំអាតបញ្ជាក់ថាសិក្ខាសាលនេះមានគោលបំណងពិសេសនោះគឹដើម្បី ធ្វើការផ្សាព្វផ្សាយ ក៏ដូចជាចែករំលែកនូវលទ្ធផល នៃផែនការយុទ្ធសាស្ត្រដែលបានទទួល បានពីការងារសិក្សារបស់ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធទំាងអស់ ក្នុងការលើកជាឧទាហរណ៍ មកប្រើ ប្រាស់ក្នុងការអនុវត្តផែនការការងារទាក់ទងទៅនឹងការប្រើប្រាស់ និងអភិរក្សពូជស្រូវ ដែលចាត់ទុកជាប្រភទស្បៀងសំខាន់ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ។លោកគង់ គា មន្ត្រីនាយកដ្ឋានដំណាំស្រូវ នៃអគ្គនាយកដ្ឋានដំនំាកសិកម្មមានប្រសាសន៍ថាតាមរយៈវិទ្យាស្ថានអភិវឌ្ឍស្រាវជ្រាវកសិកម្មកម្ពុជាបានរំដោះពូជស្រូវជាច្រើន សុទ្ធតែជាប្រភេទស្រូវដែលបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរយើងដាំដុះ ។ពូជទំាងនោះមានមួយចំនួ នមានការធន់និងអាកាសធាតុ ក្នុងនោះមានពូជ ស្រូវដែលមានដើមដងខ្ពស់ (ស្រូវរំាងជ័យ) ជាប្រភេទស្រូវសមស្របនិងតំបន់ទឹកជ្រៅ។ និងត្រឹមតែមានពូជដែលធន់នឹងទឹកជ្រៅនោះ ក៏មានពូជស្រូវមួយចំនួនធន់នឹងអាកាសធាតិរំាងស្ងួត និងសត្វល្អិតបឺតជញ្ជក់ (មមែកភ្លើង . អណ្តើកមាស មមែងត្នោត...) ស្រូវទំាងនេះមានដូចជាជុលស្សា និងប្រភេទផ្សេងៗទៀត ។លោកគង់ គា បន្តថា បច្ចុប្បន្នពូជស្រូវដែលរដ្ឋាភិបាលកំពុងជម្រុញមាន១០ប្រភេទ ដាច់ឡែកពីគ្នា ព្រោះថាពូជខ្លះដំានៅកន្លែងទឹកជ្រៅ និងខ្លះសម្រាប់ទឹករាក់។ទោះបីយ៉ាងក្តីពូជស្រូវដែលរដ្ឋាភិបាលត្រៀមផ្តល់ជូនប្រជាពលរដ្ឋប្រើប្រាស់នោះមិនទាន់បានចែកជូនបនៅឡើយទេ គឺគ្រាន់តែមានអង្គការមួយចំនួនបានផ្តល់ឲ្យប្រជាពរដ្ឋប្រើប្រាស់ និងលក់មានតម្លៃកម្រិតទាប៕
ដោយ៖ រតនា